Cascata delle Marmore w Umbrii to podobno najwyższy wodospad świata, ale… w kategorii sztucznych. Jakby tego było mało, nie jest to cud współczesnej inżynierii, a dzieło starożytnych Rzymian sprzed 2000 lat!
📍 Lokalizacja: Terni, Umbria, Włochy
⏱️ Wysokość: 165 m, 3 kaskady
💰 Bilet: ok. 12 € dorośli, 8 € dzieci
🕒 Godziny zrzutów: 2-3 razy dziennie o różnych porach
🚗 Dojazd: auto, autobus lub pociąg z Rzymu/Perugii przez Terni
🥾 Czas zwiedzania: 2–3 h (cztery szlaki)
📷 Najlepsze zdjęcia: punkt widokowy nr 4
Czym jest Cascata delle Marmore i gdzie się znajduje?
Cascata delle Marmore (ang. Marmore Falls) to najwyższy zbudowany przez człowieka wodospad na świecie. Znajduje się w regionie Umbria, w pobliżu miasteczka Terni, pomiędzy Rzymem a Perugią. Tworzą go trzy kaskady o łącznej wysokości 165 metrów. Powstał w III w. p.n.e. z inicjatywy starożytnych Rzymian, aby odprowadzać wodę z rzeki Velino do Nery. Ta imponująca konstrukcja przetrwała do dziś i wspomaga działanie pobliskiej elektrowni wodnej.
📍Sprawdź poniższą mapkę z zaznaczonymi ważnymi miejscami!
Jak powstał wodospad Marmore i inne ciekawostki
Wodospad Marmore to nie tylko piękne widoki i natura, ale i niezwykłe ciekawostki, które czynią go wyjątkowym. Oto one:
Dlaczego powstał wodospad Marmore?
Już w czasach antycznych rzeka Velino zalewała okolice miasta Rieti. Żeby je osuszyć i móc wykorzystać, rzymski konsul zlecił wybudowanie kanału wodnego, którym stojąca woda miała byś odprowadzana do wąwozu rzeki Nera, przy okazji efektownie spadając ze skał. W ten oto sposób powstały trzy poziomy wodospadów i tak działają do dziś.
Jak działa Cascata delle Marmore?
Obecnie woda z rzeki Velino jest wykorzystywana do produkcji energii. Elektrownia zatrzymuje większość przepływu, dlatego pełen strumień wody można zobaczyć tylko o wyznaczonych godzinach. Zanim otworzą się zasuwy, rozlega się głośny sygnał ostrzegawczy – a potem w ciągu kilku minut wodospad nabiera mocy. Ten moment jest absolutnie widowiskowy i warto zaplanować wizytę tak, by go zobaczyć.
💡 Ciekawostka: Średni przepływ wody wynosi 50 m³/s, ale do wodospadu trafia zazwyczaj tylko około 30% tej liczby.
Co ma Cyceron do wodospadu Marmore?
Budowa kanału rozwiązała problem w Rieti, ale stworzyła nowy – zbyt duża ilość wody spadająca do rzeki Nera groziła Terni powodziami. Spór między miastami stał się na tyle poważny, a Rieti bronił przed konsulem sam Cyceron.
Po upadku Cesarstwa zachodniorzymskiego kanał przez wieki niszczał, aż w XV wieku papież Grzegorz XII zlecił jego przebudowę. Kolejne modyfikacje wprowadzali następni papieże, a w XIX wieku woda z wodospadu, jako siła napędowa, była wykorzystywana w lokalnym przemyśle.
✨Chcesz poznać legendę o powstaniu Cascata delle Marmore? Czytaj dalej!
Legenda o powstaniu Cascata delle Marmore
Legenda tłumaczy powstanie rzeki Velino, Nera i Cascata delle Marmore:
Według niej nimfa Nera zakochała się w pastuszku Velino, choć miłość między bóstwem a człowiekiem była zakazana. Gdy bogini Junona dowiedziała się o tym, za karę zabrała nimfę na szczyt góry i zamieniła w rzekę. Zrozpaczona Nera zaczęła płynąć w stronę ukochanego, by być jak najbliżej niego. Velino, nie mogąc jej odnaleźć, rzucił się z klifu do wody, a zasmucony Jowisz przemienił go w rzekę, by mógł na zawsze połączyć się z utraconą miłością.
💡Ciekawostka: wodospad przez wieki był inspiracją dla artystów i jego malarskie przedstawienie możemy oglądać z wielu europejskich muzeach. Dwa ostatnie obrazy znajdują się dziś w Wielkiej Brytanii. Trafiły tam jako pamiątki z Grand Tour – podróży po Europie, głównie do Włoch, którą odbywali młodzi brytyjscy arystokraci po zakończeniu edukacji, wkraczając w dorosłość.
Zobacz poniżej galerię obrazów „Cascata delle Marmore w sztuce”! Wszystkie obrazy pochodzą z domeny publicznej Wikimedia Commons
Jak zaplanować zwiedzanie Cascata delle Marmore
Zwiedzanie najlepiej rozpocząć w Terni — z miasta można dojechać pociągiem do górnego punktu widokowego, a po zejściu szlakami w dół wrócić autobusem. Koniecznie zaplanuj wizytę tak, by trafić na moment po otwarciu przepływu wody, czyli rano lub wczesnym popołudniem. Przedstawię Ci najlepszy sposób na zwiedzanie wodospadu.
👇🏻Poniżej znajdziesz szczegółowe wskazówki na temat dojazdu, biletów wstępu i godzin otwarcia!
Jak najlepiej dostać się do Cascata delle Marmore?
Można dojechać tu samochodem, ale nie martw się, jeśli nie możesz wypożyczyć auta. Transportem zbiorowym też się da!
Dojazd autem
Z Terni dojedziesz tu samochodem w około 20 minut. Auto możesz zostawić na górnym lub dolnym parkingu. Godzina postoju na parkingu kosztuje 2 euro, ale można też zapłacić 10 euro z góry za cały dzień. Poza wydzielonymi parkingami auto można zostawić też na zwykłych miejscach postojowych, stosując się do ogólnych zasad parkowania we Włoszech. Parkingi są duże, ale latem i w weekendy mocno zastawione, a do parkometrów ustawiają się kolejki. Jeśli chcesz je ominąć, kup bilet parkingowy online na stronie atrakcji.
❗️Ważne! Jeśli nie chcesz wracać z powrotem tą samą trasą po auto zostawione na dole lub na górze, możesz skorzystać z wahadłowego busa, który kursuje między parkingami. Bilet na konkretny dzień i godzinę kupisz za niecałe 5 € kupisz na oficjalnej stronie wodospadu.
Dojazd pociągiem
Pociąg (a raczej maleńka i stara kolejka) kursuje z dworca kolejowego Terni do stacji w miejscowości Marmore średnio co godzinę (ale nie każdą) w tygodniu, trochę rzadziej w weekendy. Przejazd zajmuje 15 minut, a bilet kosztuje około 3 euro. Rozkłady sprawdzisz na stronie Trenitalia. Bilety kupisz na tej stronie lub w biletomacie i kasie na stacji kolejowej. Gdy wysiądziesz w Marmore, po 10-minutowym spacerze dotrzesz do Belvedere Inferiore (górnego punktu widokowego), po drodze zahaczając o kasę biletową.
Dojazd autobusem
Do wodospadów kursują też autobusy. Na przystanku w Marmore, zlokalizowanym „na górze” wodospadów, autobus linii E624 zatrzymuje się przy przystanku Vaocabolo Cascata. Z kolei „na dole”, przy drodze za dolnym parkingiem zatrzymują się jadące z lub do Terni autobusy linii E621, E433 oraz 7. Rozkłady jazdy i bilety sprawdzisz na tej stronie. Możesz też korzystać z Google Maps.
💡Moja rada: jeśli nie chcesz wracać z dołu na górę na pociąg powrotny lub z powrotem schodzić z góry na dół na przystanek autobusowy, zaplanuj taką trasę: przyjedź do Marmore pociągiem lub autobusem nr E624, wejdź na górny punkt widokowy, zejść szlakiem na dół pod wodospad, jeśli chcesz przespaceruj się kolejnymi szlakami, a na koniec wróć do Terni autobusem odjeżdżającym z okolicy dolnego parkingu.
✨Z naszych doświadczeń: wbrew rozkładom znalezionym w internecie, w niedzielę mieliśmy problem z powrotem autobusem spod wodospadu do Terni – autobusy kursują w ten dzień rzadko. Akurat trafiliśmy na większą lukę w rozkładzie i musielibyśmy czekać 1,5 h na autobus. Spieszyliśmy się do Rzymu na lot powrotny, więc razem z poznanymi na przystanku dwiema kobietami zrzuciliśmy się na taksówkę po 10 euro za osobę. Numer na taksówkę wzięliśmy pierwszy lepszy z internetu, na przyjazd kierowcy czekaliśmy około pół godziny. Warto mieć to na uwadze!
Ile kosztują bilety do Cascata delle Marmore?
Wejście na szlaki i punkty widokowe wokół wodospadu w Umbrii jest biletowane. W sezonie osoby dorosłe zapłacą 12 euro.
Wstęp dla dzieci od 5 do 9 roku życia oraz seniorów kosztuje 10 euro. Dzieci do czwartego roku życia zwiedzają za darmo. Poza sezonem bilety do Cascata delle Marmore kupisz za 6 euro. Dostępne są też bilety łączone, np. do wodospadów i Museo Hydra.
Kiedy zwiedzać Cascata delle Marmore? Godziny otwarcia
Godziny otwarcia terenu Cascata delle Marmore różnią się ze względu na miesiąc – przekrój wynosi od 11:00-16:00 w styczniu do 09:00-22:30 w sierpniu (wieczorami wodospad jest podświetlany). Jest to wodospad o regulowanym przepływie, dlatego ilość spadającej wody może się różnić w zależności od pory dnia. Największy przepływ można zobaczyć podczas „zwolnienia” przepływu w określonych przedziałach czasowych, głównie przed i tuż po południu oraz od 15:00.
👇🏻Chcesz wiedzieć w jakich godzinach wodospad wygląda najbardziej spektakularnie? Wyjaśniam poniżej:
Największy przepływ wody w wodospadzie Marmore
Godziny otwarcia terenu dla zwiedzających oraz zrzutów wody w danym roku podawane są na oficjalnej stronie atrakcji. W listopadzie, grudniu i styczniu zrzuty wody odbywają się tylko w weekendy, ponadto w styczniu teren wodospadów jest zamknięty w dni robocze.
Od marca do końca października zrzuty można oglądać już przez cały tydzień, a godziny otwarcia szlaków wydłużają się wiosną i latem. Oprócz tego w ciągu roku w czasie świąt i innych okazji odbywają się zrzuty dodatkowe, a sam rozkład może się zmienić, dlatego przed wycieczką koniecznie sprawdź aktualny harmonogram!
Zrzuty wody odbywają się zazwyczaj 2-3 razy dziennie, w zależności od dnia i miesiąca. W ciepłych miesiącach wygląda to tak:
| Miesiąc | Dni robocze | Weekend / Święta |
|---|---|---|
| Maj | 11:00–13:00, 15:00–17:00 | 10:00–13:00, 15:00–18:00 |
| Czerwiec | 11:00–13:00, 15:00–17:00 | Sob: 10:00–13:00, 15:00–19:00, 21:00–22:00; Nd: 10:00–13:00, 15:00–19:00 |
| Lipiec | 11:00–13:00, 15:00–18:00 | Sob: 10:00–13:00, 15:00–19:00, 21:00–22:00; Nd: 10:00–19:00, 21:00–22:00 |
| Sierpień | 10:00–19:00, 21:00–22:00 | 10:00–19:00, 21:00–22:00 |
| Wrzesień (1–14) | 10:00–13:00, 15:00–17:00 | Sob: 10:00–18:00, 20:00–21:00; Nd: 11:00–18:00 |
| Wrzesień (15–30) | 11:00–13:00, 15:00–16:00 | 11:00–13:00, 15:00–18:00 |
✨Z naszych doświadczeń: do Cascata delle Marmore przyjechaliśmy rano, żeby być na górnym punkcie widokowym przed zrzutem wody o 10:00. Widok faktycznie robił ogromne wrażenie, a do tego szlaki były praktycznie puste. Około południa zrobiło się już dużo tłoczniej, a parking na dole był pełniusieńki.
Szlaki i punkty widokowe przy Cascata delle Marmore
Dla turystów przygotowano cztery szlaki i pięć punktów widokowych. Na każdym z nich można oglądać wodospad z innej perspektywy. Ponadto dają one możliwość zobaczenia różnych części kaskad. Wodospad można oglądać z dołu bez konieczności wchodzenia na szlaki.
📷Poniżej znajdziesz krótki opis szlaków i punktów widokowych
Szlak nr 1️⃣
Czerwony szlak nr 1 to główna trasa prowadząca do punktu widokowego Belvedere Specola Pio V (wymiennie nazywany Belvedere Superiore). Stąd widać górną, najwyższą kaskadę, z impetem spadającą w przepaść. Nie widać za to dolnych i środkowych kaskad. Szlak można rozpocząć od góry z Belvedere Superiore lub spod wodospadu – z Belvedere Inferiore.
Jest to trasa najdłuższa i najtrudniejsza, bo praktycznie przez cały czas trzeba wspinać się po około 600 schodach. Szlak wiedzie przez las w cieniu. Na górze znajduje się mały bar. Przy górnym wejściu na teren wodospadu jest też kasa biletowa, sklep z pamiątkami i toalety. Podobno wejście na górę zajmuje 40 minut. My tego nie sprawdzaliśmy, chociaż udało nam się oglądać wodospady także z góry, a nie dysponowaliśmy samochodem. Jak to zrobić?
✨Z naszych doświadczeń: Przyjechaliśmy do Marmore pociągiem, w okolice Belvedere Superiore. Dalej zeszliśmy szlakiem nr 1 na dół w około 20-30 minut. Na dole weszliśmy jeszcze na szlak nr 2, 3 i 4, a do Terni wróciliśmy autobusem odjeżdżającym zza dolnego parkingu. Polecamy takie rozwiązanie, bo nie trzeba się męczyć wracając na górę!
Szlak nr 2️⃣
Niebieski szlak nr 2 to krótki i łatwy szlak, którego przejścia zajmuje kilkanaście minut. Prowadzi po kładkach i w paru miejscach po schodkach, aż do punktu widokowego pod samą drugą kaskadą, znajdującą się niemal na wyciągnięcie ręki. Potężny nurt rzeki i bliskość z hukiem spadającej wody robią ogromne wrażenie. Szlak nie nadaje się dla wózków.
✨Z naszych doświadczeń: podobno z tego miejsca widać też najwyższą kaskadę. Podobno, bo nie wiem jakim cudem da się zobaczyć cokolwiek dalej w wodzie pryskającej na wszystkie strony i niesionej wiatrem. Zabierz ze sobą pelerynę przeciwdeszczową!
Szlak nr 3️⃣
Ścieżka zielona nr 3 jest jeszcze krótsza, niż szlak nr 2 i przebiega wzdłuż rzeki Nera. Wbrew pozorom robi bardzo fajne wrażenie, bo rzekę można oglądać z różnych wysokości. Jej przejście zajmuje dosłownie 10 minut. Generalnie można go przejść z wózkiem dziecięcym, ale w jednym miejscu trzeba będzie go przenieść.
Szlaki nr 2 i nr 3 zaczynają się (lub kończą) w dolnej części wodospadu zwanej Belvedere Inferiore, na placu Piazzale Byron i krótkiej promenadzie. Stąd można podziwiać widok na wodospad od dołu. Widać tu wszystkie kaskady, chociaż górną, najwyższą – nieco gorzej ze względu na parę unoszącą się w powietrzu. Znajdziesz tu kilka straganów z pamiątkami, miejsca na piknik, ławki, mały bar. Ze wszystkich szlaków te dwa będą najłatwiejsze dla dzieci.
Z tego miejsca wodospad podobał nam się najbardziej – dostępny niemal na wyciągnięcie ręki. Czuć tu jego potęgę i widać majestat. Wspaniale prezentuje się w otoczeniu bujnej zieleni. Go zdecydowanie nasz ulubiony widok z całej wycieczki.
Szlak nr 4️⃣
Żółty szlak nr 4 prowadzi na dwa punkty widokowe (dolny i górny Pennarossa Belvedere), zlokalizowane naprzeciwko wodospadu Marmore. Roztaczają się z nich najrozleglejsze widoki. To stąd można zobaczyć wodospad w całej okazałości. Szlak ma długość około 500 metrów, na wyżej położony balkon idzie się około 30 minut. Wejście na tą ścieżkę znajduje się po drugiej stronie ulicy prowadzącej przy dolnej części wodospadów – po lewej stronie, jeśli jedziemy z Terni. Wszystkie szlaki są dobrze oznaczone, więc nie ma możliwości się zgubić.
✔️Bonus: na terenie parku znajduje się jeszcze jeden, dodatkowo płatny punkt widokowy. To Balcone degli Innamorati, czyli Balkon Zakochanych. Aby do niego dotrzeć musisz wykupić wycieczkę z przewodnikiem za dodatkowe 3,4 euro. Balkon znajduje się za tunelem, do którego wejście położone jest mniej więcej w połowie szlaku nr 1.
Dodatkowo poza 4 wymienionymi ścieżkami, wyznaczone są jeszcze dwa szlaki, ale położone poza obszarem biletowanym. Szlak nr 5 prowadzi górnym klifem od kasy biletowej płaskim terenem przez 700 metrów. Po drodze roztaczają się widoki na dolinę poniżej. Szlak nr 6 raczej będzie najmniej interesujący, bo jest trudny i nie widać z niego wodospadu.
Cascata delle Marmore w pytaniach i odpowiedziach
Szlaki są łatwe do przejścia, ale szlak nr 1 wymaga pokonania kilkuset schodów. To jedyna trasa wymagająca wysiłku – reszta jest przyjemna, idealna także dla rodzin.
👉🏻 Zobacz w artykule opis wszystkich szlaków.
Bilety kupisz online na stronie atrakcji lub w kasach. Zapłacisz kartą lub gotówką.
💡Wskazówka: W sezonie letnim kup bilet online, żeby uniknąć kolejki.
Tak, znajdują się tutaj punkty gastronomiczne, toalety i sklepiki z pamiątkami.
Najlepszy widok na cały wodospad jest z punktu widokowego nr 4. Najwyższą kaskadę najlepiej widać z górnego punktu widokowego. Z dołu wodospad jest dostępny niemal na wyciągnięcie ręki.
📷 Zobacz w artykule opis szlaków.
Bilet normalny w sezonie kosztuje 12 €, a ulgowy 8 €. Dzieci do 4 lat włącznie wchodzą za darmo.
💡 Sprawdź w artykule aktualny cennik.
Tak, ale godziny otwarcia i zrzuty wody zależą od sezonu. Są miesiące, gdy zrzuty wody nie odbywają się, a wstęp jest tylko w weekendy.
📅 W artykule znajdziesz aktualny harmonogram zrzutów wody i godziny otwarcia.
Najlepiej tuż przed rozpoczęciem pierwszego zrzutu wody – wtedy widok jest najbardziej spektakularny, a szlaki najmniej zatłoczone. Z kolei wczesnym popołudniem nad wodospadem czasem tworzą się tęcze.
👉🏻 W artykule znajdziesz nasz sprawdzony plan zwiedzania.
Z Rzymu i Perugii dojedziesz pociągiem/autobusem z przesiadką w Terni.
🚗 W artykule znajdziesz konkretne połączenia i link do rozkładów jazdy.
Przy wodospadzie znajdują się dwa płatne parkingi – przy górnym i dolnym wejściu.
👉🏻W artykule podano ceny parkingów i wskazówki, jak uniknąć kolejek do parkometrów.
Czy warto zobaczyć Cascata delle Marmore
Po stokroć tak! Miejsce jest przepiękne, zielone i stanowi miłą odskocznię od zwiedzania wspaniałych włoskich miast.
Cascata delle Marmore to miejsce, które naprawdę potrafi zaskoczyć – i to nie tylko swoją wysokością czy hukiem wody, ale też historią, która liczy ponad dwa tysiące lat. Połączenie starożytnej inżynierii z potęgą natury sprawia, że trudno znaleźć drugi taki wodospad na świecie.
Jeśli planujesz podróż po Umbrii, zdecydowanie warto uwzględnić go w swoim planie – najlepiej w połączeniu ze zwiedzaniem Perugii, Asyżu czy klimatycznego Spello.
💬 Byłeś już w Cascata delle Marmore? Daj znać w komentarzu, jakie były Twoje wrażenia – a może dopiero masz go na swojej liście podróżniczych marzeń?
📍 Czytaj dalej:
- Weekend w Perugii. Atrakcje, informacje praktyczne (w przygotowaniu)
- Co zobaczyć w Umbrii? Lista 5 atrakcji (w przygotowaniu)
🌍 Chcesz więcej podróżniczych inspiracji prosto z Włoch?
Obserwuj nas na Instagramie – tam pokazujemy kulisy podróży, których nie znajdziesz na blogu.
Udanej podróży, Magda
Jedziesz do Włoch? To może Cię zainteresować:
1 odpowiedź na “Cascata delle Marmore – największy sztuczny wodospad świata”
Jak zwykle świetnie przygotowany przewodnik, zapisuję „na przyszłość „.